به گزارش خبرگزاری ایسنا/آذربایجان شرقی؛
محقق و نویسنده در حوزه قالی آذربایجان در نشست تخصصی عصر قالی آذربایجان با برشمردن آداب و رسوم قالیبافی در منطقه تشریح کرد: فولکلور حاصل ذوق هنری توده‌های مردمان در طی قرون متمادی است که در گذر زمان‌ها و مکان‌ها دچار تغییر و دگرگونی شده و در اصل تاریخ نانوشته و شفاهی اقوام شمرده می‌شود که فولکلور در آذربایجان به سه نوع لیریک یا تغزلی، اپیک یا حماسی و دراماتیک یا نمایشی تقسیم می‌شود.
امید بنام شب گذشته در دومین نشست تخصصی عصر قالی آذربایجان با موضوع فولکلور و قالی آذربایجان اظهار کرد: هدف از برگزاری این نشست‌ها، دورهمی اهالی هنر، اساتید دانشگاه، خِبرگان بازار، دانش آموختگان و علاقمندان به این حوزه بوده و در این فضا فارغ از مسائل دیگر می‌توان در مورد ابعاد مختلف قالی و موضوعات هنری صحبت کرد.
وی سخن خود را با توضیح فولکلور آغاز کرده و گفت: فولکلور واژه‌ای ترکیبی است که از دو جز فولک به معنی مردم، لور به مفهوم علم و فرهنگ شکل یافته است که به طور کلی باورها و یا فرهنگ عامه نیز گفته می‌شود.
وی ادامه داد: این واژه را اولین بار مورخ و باستان شناس انگلیسی ویلیام توماس در سال ۱۸۴۶ میلادی طی نامه مفصلی به مجله "آنته نا اوم" پیشنهاد کرد.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان عنوان کرد: به طور کلی فولکلور شامل کلیه باورها، اعتقادات، آداب و رسوم، ادبیات شفاهی چون افسانه‌ها، داستانها، چیستانها، لالایی‌ها، ترانه‌های عامیانه، ضرب المثلها، لطیفه‌ها و غیره است.
وی افزود: فولکلور بیشتر محصول ذهن جمعی مردم است که آمال و آرزوها، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها، باورها و اعتقادات، دردها و ترس‌ها و جهان بینی‌های آن‌ها را در قالب‌های مختلف بیان کرده و طی قرن‌های متمادی از نسلی به نسل دیگر منتقل نموده است که این هنر فولکلور به هنر خلاقانه بر مبنای سنت‌ها و باورهای جامعه و بیانی برای هویت فرهنگی گفته می‌شود.
وی به شاخه‌های مختلف این فولکلور اشاره کرده و نام برد: افسانه ها(ناغیل لار)، مراسم(دب لر)، لطیفه ها(گولمه جه لر)، ضرب المثلها(مثل لر)، چیستانها(تاپماجالار)، دوبیتی های محلی(بایاتیلار)، لالائی ها(لایلالار)، نوازشهای کودکانه(اوخشامالار)، مرثیه ها(آغی لار)، نمایشهای مردمی(خلق درام لاری)، اساطیر(میف لر)، داستانها(عاشیق داستانلاری)، ترانه ها(ماهنی لار)، سوگندها(آندلار)، فالها(فال لار)، دروغها(یالان لار)، رؤیاها(دوش لر)، کابوسها(قاراباسمالار)، آزمودنیها(سینامالار)، و غیره هستند.
بنام با بیان اینکه تنوع خاصی در فولکلور آذربایجان است اما به نظر "ناغیل‌لار" یا همان افسانه‌ها مهم‌ترین شاخه فولکلورها هستند، تشریح کرد: در تعریف افسانه، نظرات و تعاریف مختلفی ابراز شده است که این تعاریف با اینکه وجود اشتراک زیادی با هم دارند اما نمی‌توان تعریف واحدی که جامع و مانع باشد از آن ارائه کرد.
وی بیان کرد: در مورد ویژگی‌های افسانه‌ها می‌توان به قهرمانان آن‌ها اشاره کرد که حیوانات، انسان‌ها و الهه‌ها هستند و حوادثی که در جهان غیرواقعی اتفاق می‌افتند که می‌توان به محل وقوع، زمان، شخصیت‌های پدیدآورنده ناشناس و غیرمشخص هستند، اشاره کرد که روند حوادث هم منطقی نیست.
وی مطرح کرد: زمزمه‌های بافندگان، نوایی است که گل‌ها و نقش‌های قالی آن را به یاد دارند که آوازه‌هایی که فراز و فرودشان با صدای نرم دفتین‌ها همراه بود.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان اضافه کرد: گره‌هایی که دل‌هایشان محرم رازها، غم‌ها و شادی‌های بافندگان می‌شد و انتقال این سرودها به نسل بعدی به مثابه کشف اسرار دل بافنده‌ای بود که جوانی خود را درپای دار قالی گذرانده‌اند.
وی اذعان کرد: بررسی فرهنگ عامه، گویای آن است که در فرهنگ ما قالی نمادی از خانواده است که از ضروریات یک زندگی به شمار می‌رود و نداشتن یا از دست دادن آن، نشانه وخامت وضعیت اقتصادی فرد است، قالی می‌تواند به عنوان ابزاری احترام آمیز استفاده شده و اهمیت آن در زندگی ما باعث می‌شود که قصه‌ها نیز از آن بی‌بهره نمانند.
وی در ادامه به معرفی یکی از قالی‌های آذربایجان که در موزه‌های دنیا وجود دارد، پرداخت و تشریح کرد: قالی شیخ صفی که دو تخته از آن موجود است یکی در موزه ویکتوریا و آلبرت، شهر لندن و تخته دوم در موزه هنر لس‌آنجلس وجود دارد، همچنین قالی شیخ صفی حدود ۱۷ سال بعد از قالی شکارگاه طراحی و تولید شده است.
وی در خاتمه سخنان خود از معاونت میراث فرهنگی که علاقه نشان دادند تا بتوانیم در روزهای آینده نقش قالی در فولکلور آذربایجان را ثبت کنیم، تشکر به عمل آورد.
در این گردهمایی استاد رسول روفه‌گر حق، استاد دانشگاه هنر و مولف کتاب مقدمه‌ای بر سبک شناسی فرش دستبافت ایران از رسم شهر تبریز و فولکلوری که در حوزه بازار وجود دارد، توضیحی ارائه کردند: رسم قوام که در بازار فرش فروشان قدیمی تبریز مرسوم بود در شعر استاد مجید صباغ ایرانی متخلص به یالقیز به نام قوام آمده است که قوام در لغت به معنای استواری و پابرجایی بوده اما این اصطلاح در میان این فرش فروشان به معنای معامله یا مزایده است.
در این نشست پخش فیلم مستند فولکلور و قالی آذربایجان پخش شده و همچنین از ارائه مقاله با موضوع"اَمک نغمه لَری"(ترانه‌های کار قالیبافی)، شعرخوانی و بیان آداب و رسوم سنتی تولید و فروش قالی در آذربایجان از زبان اساتید و خبرگان بازار برگزار شد.
در بخش آخر این نشست که با حضور ابراهیم هاشمی مهر، حامی اصلی این نشست خاطره آشنایی با یکی از اساتید مطرح نوازندگی(عاشیق حسن اسکندری) همراه شد که برای نخستین بار به شنیدن خاطرات قالیبافی و نوازندگی این استاد بی‌بدیل اختصاص یافت.
این نشست روز چهارشنبه،25 بهمن 1402 در تبریز، محل تجارتخانه هاشمی مهر برگزار شد.