شهدخت رحیم پور / کارشناس ارشد مدیریت فرش

خدمت کردن اجاره بهای مکانی ست که در روی کره زمین اشغال کرده ایم "شرلی چیزولم"
بازاریاب با بازار سرو کار دارد و بیش از هر چیز و پیش از هر کار باید نظام و ارکان و فرهنگ بازار را بشناسد تا بتواند با بینش و آگاهی به نیازها و خواسته های آن پاسخ دهد؛ به عبارتی بازاریاب باید با نگرش سیستمی همه اجزا و ارگان محیط بازار را در نظر بگیرد. فعالیت بازاریابی فقط محدود به فروش کالا نیست که در قالی فقط بر روی فروش تکیه شود. این فعالیت که گستره ای وسیع از پیش از تولید تا خدمات پس از فروش را شامل می شود امروزه در همه زمینه ها شناخته شده است، آنچه حائز اهمیت است اینکه در فضای رقابتی قالی باید فرصت ها و تهدیدهای موجود را در نظر گرفته و واقع بینانه و هوشمندانه به شیوه ای خلاق منتهی شود زیرا بازاریابی خلاق یک استراتژی بازاریابی ست و در بازار قالی یک نیاز اصلی.

خلاقیت در بازار یابی قالی با عواملی مانند:
سازگاری با مصرف کنندگان که حملات رقابتی را مد نظر دارد و به علت کوتاه شدن دوره عمر محصول که تمایل به تنوع را در مصرف کنندگان افزایش داده است، به همراه تحولات دیجیتالی شدن و رشد روزافزون مارک های متنوع ارائه دهنده کالا و خدمات، پیچیدگی محصولات جدید بعلت تعدد رسانه ها و سخت شدن انتخاب مصرف کنندگان راهکاری منطقی به نظر می رسد. این واقعیت را در مورد قالی باید مد نظر داشته باشیم که؛ در ارائه محصول چه اندازه با کاربردها تطابق ایجاد شده است؟ اینکه ما بتوانیم کاربرد جدیدی از قالی ارائه دهیم یا قالیی ارائه شود که متناسب با نیازها ی امروز مشتری باشد ویا اینکه کالایی ارائه شود که در کنار کاربرد گذشته خود یک معنای عمیق فرهنگی را بنماید،روال کار بازاریابان خلاقی ست که بتوانند با معیارها و سلایق مصرف کنندگان به همراه ایجاد هماهنگی در در اختیار گذاشتن کالایی که مصرف کننده خواهان آن است امری ست که هنر بازاریابان و ذهن خلاقشان را می طلبد.

به گفته دکتر روستا سکوت در زندگی نشانه رضایت است در بازار سکوت علامت شکایت است. با دقت به موضوع که هدف از بازاریابی جز کسب رضایت مشتری و مصرف کننده نیست میتوان موفقیت یک بنگاه را تعریف ویا فراهم نمود.برتری رقابتی و ماندگاری در بازار و سازگاری در بازار که نیاز به پشتیبانی اجتماعی دارد تنها با خلاقیت و نوآوری و ارزش آفرینی ممکن است . این اولویت که همیشه حق با مشتری ست و حتی اگر مشتری اشتباه کند باز هم حق با مشتری ست شاید در جامعه کنونی ما وبا مسائل و نابسامانی های فکری امروز تحمل فراوانی را می طلبد و در صورتی ممکن خواهد بود که بازاریاب یک اصل مهم را در نظر داشته باشد که لازمه ی ارزش آفرینی خلاقانه صبور بودن و بالا بردن ظرفیت مقابله با این شرایط است.

یک بازایاب خلاق که خواهان تداوم و تحول در بازار است باید بتواند یک مسیر مستمر و مداومی را طی نماید، احساس تعهد و استفاده از دانش و تخصص راهی را خواهد گشود که از آمیختن هنر و دانش بازاریابی بشود در میان کالاهای متفاوت و کف پوش های متنوع مشتریان را علاقه مند به مصرف قالی نگه دارد و با سنجش ظرافت های مطلوب مصرف کنندگان آن ها را مشتاق به مصرف قالی نگه دارد. افراد پیوسته در یک حالت نمی مانند و خواهان تکامل اند و این امر از ماهیت انسان بودن و تمایل افراد به تکامل منبعث است در این میان تنوع دیدگاه ها یک رابطه نسبی می شود که لزوم آن در اختیار گذاشتن و همگون با متفاوت شدن نگاه افراد و سبک زندگی وسعت کار بازاریابان در استفاده بهینه از شرایط مقبول برای همه اقشارجامعه با انتخاب استراتژی خلاقانه ممکن می شود در نظر داشتن هویت بخشی به فرهنگ ایرانی با قالی در داخل و خارج از کشور نکته مهم تری را که باید مد نظر داشته باشیم و آن برنامه بلند مدتی ست که بتواند پاسخگوی تنوع کاربرد های قالی باشد.

انتظارات و رضایت مصرف کنندگان در گرو شناخت رفتار مصرف کنندگان است. رضایت مشتری تضمین و بقای سودآوری بنگاه است. هر چند که در بازار رقابتی دنیای کنونی امکان ارتباط رودررو با مشتری بندرت ممکن می شود اما در بازاریابی داخلی قالی با توجه به فرهنگ و زمینه های خرید کالا باری مصرف کنندگان در مورد کالایی چون قالی خریداران علاقه مندند که از نزدیک آن را انتخاب کنند و این مجال مناسبی ست برای ارتباطان با مصرف کنندگان و استفاده از ایده های آنها که خود دری به خلاقیت است و هر فردی به تبهایی می تواند دیدگاه های خود را ابراز نموده و از آنها بخوبی می شود استفاده نمود با تحلیل کردن و دست یافتن به مطلوبی که برا ی مصرف کننده موجود باشد.محرک های محیطی متفاوت از عوامل اقتصادی، فرهنگی، تکنولوژیکی و اجتماعی سیاسی با عوامل فردی موثر در رفتار مصرف کنندگان که خود وابسته به نحوه ی پرورش افراد تا انتخاب سبک زندگی و نقش اجتماعی ایفا شونده توسط افراد و عقاید و باورها مجموعه ای اند که بازاریابان باید به آن دقت نظر داشته باشند.

در دنیای کنونی ما بخش زیادی از ارتباطات موفق ناشی از بکارگیری توانایی های اجتماعی و رفتاری انسان هاست و در این میان رفتار بازاریابان می تواند یک محصول مثلا قالی را مناسب ارائه دهد ویا اینکه کالایی دست نیافتنی که فکر کردن به آن هم زمانبر و هم کسالت آور است. در تبادلات مربوط به قالی اگر این نکته را در نظر داشته باشیم که نگرش جهانی بر قالی ایران به چه سمت و سویی ست می توان راه حلی را بیان داشت که پاسخگوی موقعیت کنونی این کالا باشد.مشتری گذشته قالی ایران به علت ناشناخته بودن نقش ها و رنگ های قالی را بعنوان بخش زینت بخش منزل خود برمیگزید و تمام توان خود را بکار میگرفت تا بتواندبا نهایت دقت اصیل ترین قالی را خریداری کند، قالی که منشا آن ایران است و این کالا در جایگاه خود وجهه ای آرمانی می یافت.

در مقابل این طیف و با گذر زمان و گستردگی آشنایی مردم با فرهنگ های هر دیار و سرزمینی و متفاوت شدن سلیقه ها در زندگی شلوغ و پر از استرس امروزه ضرورت بازنگری در تولید تا مصرف قالی را خواهان است. مصرف کننده ای به مدت محدود از کالایی استفاده می کند و انتظار اینکه این کالا در این مدت کم بتواند پاسخگوی نیازهای او بوده باشد را داراست. اما از آنجا که در گذشته مصرف کننده باید خود به دنبال آنچه که خواهانش می بود میرفت امروزه با حجم زیاد ارائه کالاهای متنوع و نداشتن زمان کافی این مهم در اختیار بازاریابان است تا بتوانند آنچه را که مصرف کننده نیاز دارد فراهم نموده باشند.
از آنجا که بازاریابی یک تخصص است ودر مبادلات امروزه با توجه به تقسیم کار صورت و تخصصی شدن امور در سایر زمینه ها امکان اجرایی شدن الگوبرداری از زمینه های موفق در مورد قالی دور از ذهن نیست. این امر که بالا رفتن کیفیت زندگی و دست یافتن به رفاه بیشتر مبادلات را گسترده تر می نماید، سرعت تکامل یافتگی بازار از سبک خویش فرمایی(هر بافنده ای با توان خود مواد اولیه را فراهم می نمود و قالی را پس از آماده نمودن می فروخت) به تولیدات متمرکز(کارگاهی) و نیمه متمرکز(کارگاهی شدن با نظارت از دور) انجامیده است که این تغییر در سبک تولید با دقت نظر بر شیوه های گذشته تاکنون در بازار رقابتی قالی پاسخگو نبوده است.

از آنجا که رقابت زمینهای برای رفتار خلاقانه است دقت به وضعیت های متفاوت خریداران و حرکت همسو با مصرف کنندگان ادامه روند تولید است. در پیشینه قالی ایران کشورهای اروپایی و آمریکا بعنوان وارد کنندگان قالی ایران دارای اهمیت بوده اند. پاسخگویی به نیازهای مصرف کننده ای که در دنیای کنونی در تلاش وتکاپوست واز تغییرات جهانی متاثر،دقت به موقعیت مصرف کنندگان توسط بازاریابان چه میزان بوده است دارای پاسخی ست که امروز تولیدات قالی نتوانسته مصرف کننده خود را در این کشورها راضی نکه دارد. یک امر بدیهی در قالی این بوده است که شاید اصلا توجه به بازاریابی در قالی مد نظر نبوده است و تلاشی در این زمینه بطور منسجم صورت نگرفته است.

اما امروز که آسیب شناسی قالی صورت می گیرد و از طرفی آشنایی عامه مردم با تکنولوژی ممکن شده است و از طرفی در مقاطع متفاوت و در مورد کالاهای متفاوت بازاریابی جلوه متفاوتی یافته است دقت نظر به بازاریابی قالی به گونه ای که ظرفیت های نهفته در آن را بهینه نماید امری ناممکن نیست. درباره قالی تلاش برای احیای برند قالی ایران در بازار جهانی و استفاده از دانش و متخصصین بازاریابی در جلب نظر و بازگرداندن اهمیت دوباره قالی در صورتی ست که نقطه تلاقی ویژکی های دنیای جدید با تولیدات قالی شناخته شود. در انجام این امر توجه بازاریابان به کیفیت های زندگی و توانایی شناخت خلاقانه و توانمند بازاریابان ممکن است.

منابع :
-   مدیریت بازاریابی / تالیف و ترجمه احمد روستا، داور ونوس، عبدالحمید ابراهیمی، تهران،سمت،1387
 -   اصول بازاریابی / فیلیپ کاتلر، لویی آرمسترانگ
-   درس گفتارهای دکتر احمد روستا
 - بازاریابی و مدیریت بازار/ حسن الوداری،تهران، 138