مطابقت رنگ فرش با دکوراسیون

مرجان گاراژیان 

رنگ در دکوراسیون                                              
رنگ یک زبان جهانی است که احساسات را تحریک می کند و فرهنگ‌ها را شکل می‌دهد. رنگ یکی از ملزومات با شکوه زندگی است، خانه ای که غرق رنگ‌های مناسب باشد همیشه آرامش بخش است و بر خلاف سایر ملزومات دکوراسیون، یک بعد انسانی دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در واقع رنگ، می‌تواند حالت‌ها را تغییر دهد، فضای خاصی را بوجود آورد و روحیه انسان را بهتر کند و جولانگاه خوبی برای خلاقیت انسان است(کابستیک و لوید، 1385، 3). هر کدام از رنگ ها دارای انرژی و قدرتی هستند که رازی را در خود جای داده‌اند. رنگ‌هایی که ما واقعاً می‌بینیم از نور ماورای بنفش تا مادون قرمز، همگی مرئی بوده یعنی پایین تر از مادون قرمز و بالاتر از ماورای بنفش نامرئی هستند. احساس و ادراک رنگ با طول موجی تعریف می‌شود که به رتینای  چشم می رسد(منجزی، 1391، 84) و انسان ها را از لحاظ زیبایی و به واسطه روان شناختی تحت تأثیر قرار داده و در روحیه انسان اثرات غیر قابل انکاری داشته است (یاوری ، 1384 ، 45 ). اغلب رنگ‌ها یا گرم تلقی می شوند یا سرد. در چرخه رنگ، رنگ ها به سهولت از نظر گرمی و سردی از هم تفکیک می شوند. قرمز، نارنجی و زرد رنگ‌های گرم و رنگ‌های سبز، آبی و بنفش رنگ‌های سرد محسوب می شوند(پوره، 1387، 20). باید موقعیت و تناسب هر رنگی در رابطه با رنگ‌های دیگر که ان را احاطه کرده اند و یا با آن توأم هستند سنجیده شود این نکته یکی از اصول مهم برای تعیین اثر و نمود هر کدام از رنگ‌هاست. مثلا رنگ سبز در کنار رنگ زرد گرم به نظر می آید ولی در کنار رنگ آبی سرد می‌نماید. (یاوری ، 1384 ، 45 ).بنابراین رنگ نقش بسیار مهم و اساسی در آثار گوناگون از جمله فرش دارد که باعث جلوه طرح و نگاره می‌شود. ضمن آنکه رنگ آمیز قالی، خود عاملی در تمایز و تشخیص قالی هر منطقه از مناطق و مراکز بافندگی قالی است(یاوری ، 1384 ، 45 ). قالی باعث می شود زیر پا لطیف و گرم باشد، همچنین عایق صدای خوبی ایجاد می کند و از کوران هوا هم جلوگیری می کند و مناطقی از کف که در وضعیت مناسبی نیستند می پوشاند و از لحاظ دیداری سطح سخت را لطیف می کند و می تواند برای متمایز کردن نواحی مختلف یک اتاق مفید باشد(گیلیت، 1388، 140و 144).
 انتخاب رنگ فرش به شرایط آب و هوا، نوع زندگی، اقتصاد، سلیقه، مکان، کاربری فرش، فرهنگ و... بستگی دارد به طور مثال "اروپائیان نسبت به رنگ روشن و حتی کم رنگی و بی رنگی اقبال نشان می دهند"(رسام عرب زاده،1388، 27) و بر خلاف اروپائیان، عربها رنگ لاکی را بسیار می پسندند و یا زمانی که اقتصاد راکد است مردم آمادگی کمتری نسبت به استفاده رنگ‌ها دارند و در عوض از رنگ‌های خنثی استفاده می کنند و زمانی که خوشبین‌تر باشند تمایل بیشتری برای انتخاب گزینه‌های جدید به همراه رنگ‌های سرزنده و شاداب دارند(قلی زاده لداری، 1391، 131).
از نظر روان شناسی تاثیرات رنگ را می توان بسته به روحیه افراد در مطابقت با خاصیت رنگ ها در کوراسیون مشاهده نمود. رنگ زرد روشن ترین رنگ بین کلیه ته رنگها است. رنگ زرد نماد روشنی و نور است و از لحاظ سمبولیک با فهم و دانایی ارتباط دارد و نشان دانش و معرفت است. قرمز: رنگی است بسیار انعطاف پذیر و به حالات مختلفی در می آید. به شدت می درخشد و به آسانی تاریک و خاموش نمی گردد. رنگ قرمز سمبل حیات و زندگی است و بیان کننده ی هیجان و شورش استرنگ آبی: از نقطه نظر معنویت فعال به نظر می رسد . آبی معنی ایمان را می دهد و به فضای لاینتهایی و روح اشاره دارد(ایتن ،1374، 210 -216) و بر خلاف قرمز انبساط دهنده است. اتاق به رنگ آبی به نظر بزرگتر از آنچه هست می آید. قدرت دفاعی بدن را افزایش می دهد و اثر آرام کننده بر سیستم اعصاب دارد. ولی استفاده دائمی از آبی باعث خستگی و افسردگی می شود(موعودی، 1379، 59).
نارنجی: رنگی مرکب از زرد و قرمز و در حد وسط این دو رنگ است. رنگ نارنجی درخشش و تابندگی فوق‌العاده دارد و زمانی که متمایل به قرمز گردد انرژی فعالی در خود حفظ کرده است و به گفته موعودی رنگ نشاط و پایکوبی است و ضد خستگی نیز نامیده می شود. نارنجی باعث تحریک سیستم تنفس می‌گردد( همان ،58).

بنفش: رنگ مقابل زرد در دایره رنگی است و با آن تضادهای شدید ایجاد می کند. رنگ زرد نماینده هوش و دانش است و در مقابل، رنگ بنفش نمایشگر بی‌خبری، بی‌اختیاری است (ایتن ،1374، 219). اثر آرام کننده بر قلب و تصفیه کننده بر خون دارد و به طور قابل ملاحضه ای ترس را کاهش می دهد( موعودی، 1379، 60).
سبز: رنگ سبز رنگی است که در حد وسط رنگ آبی و زرد قرار گرفته است. با تغییر نسبت‌های زرد و آبی کاراکتر سبز متغیر می گردد. رنگ سبز نشان دهنده‌ی آرامش و امیدواری است و آمیزشی از دانش و ایمان است(ایتن ،1374، 219) و باعث هماهنگی جسم، روح و ذهن می گردد. فشار خون را کاهش می دهد و فشار عصبی را آرام می سازد( موعودی، 1379، 58و 59).

چند توصیه جهت انتخاب بهترین رنگ فرش در هماهنگی با دکوراسیون
با توجه به اهمیت رنگ و تاثیرات رنگ از نظر روان شناسی بسیاری از موارد فوق را می توان در زیبایی رنگ فرش مشاهده نمود و انها را به فرش نیز تعمیم داد.
اگر فضا را کوچک تر بخواهیم:
به کار بردن فرش‌هایی با طرح های بزرگ، استفاده از پوشش‌های متفاوت برای کف در یک فضا، استفاده از قالی و قالیچه، مخصوصاً با رنگ ها و طرح های متفاوت فضا را کوچک تر از آنچه هست نشان می‌دهد.
پوشش کف و ارتباط آن با ارتفاع فضا:
به کار بردن کف پوشی با بافت درشت یا پرز بلند، سبب می شود این پوشش در چشم بیننده نزدیک‌تر دیده شود. همین تاثیر سبب می شود تا فاصله کف تا سقف هم کمتر به نظر آید.
کف پوش تیره تر از دیوارها:
بهتر است رنگ انتخابی برای فرش، رنگی ساده، هماهنگ و تیره تر از دیوارها باشد، چرا که فضا را گرم و صمیمی، خانگی و دلچسب می نماید.
کف پوش روشن تر از دیوارها:
به کار بردن رنگ روشن برای کف سبب می شود تا کف نوارانی و درخشان بنماید. انتخاب رنگی ساده، هماهنگ و روشن تر از دیوارها به کامل شدن این حس کمک می کند.
اگر بخواهیم فضا بزرگ تر دیده شود:
انتخاب پوششی یک دست و با رنگی ساده، بدون طرح با بافتی نرم سبب می شود فضا بزرگ تر به نظر آید و این تأثیر با ادامه این پوشش به دیگر راهرو ها و اتاق ها بدون انقطاع، بیشتر می شود(www.sakhtemoon.com).
بنابراین اهمیت رنگ را نباید از نظر دور داشت، زیرا رنگ فرش به عنوان یک عامل مهم متحد کننده و تعیین کننده محدوده دید تلقی می شود. رنگ فرش باید معقولانه و با دقت و تأمل انتخاب شود.
در مورد انتخاب رنگ باید به نکات زیر توجه نمود :
*از رنگ ‌های مورد علاقه تان استفاده کنید، چون احساسات شما مهم است و نشان دهنده شخصیت شماست.
*طرح و ابعاد اتاق و رنگ وسایل به کار رفته در منزل را در نظر بگیرید.
*میزان نور و روشنایی منزل را مد نظر قرار دهید (بدوانو، 1389، 35).
*برخی از بخش های تالار، چه از طریق هوا و چه در نتیجه رفت و آمدهای زیاد، در معرض گرد و غبار و آلودگی قرار می گیرد. باید سعی شود این گرد و خاک در روی کفپوش با توجه به رنگ آن، بد نما و زننده به چشم نیاید.

*بعضی از رنگ ها می توانند این عیب را در خود پنهان کنند تا لحظه به لحظه در معرض دید قرار نگیرند. بهتر است در این قبیل جاها برای قسمت های سرو غذا و امثال آن، از طرح ها یا ترکیب های لکه لکه یا خال خال استفاده شود.
 *در قسمت هایی که رفت و آمد کم است و مشکل گرد و خاک بسیار کم یا احیاناً در حد صفر است، می‌توان از رنگ های روشن استفاده نمود.
*کفپوش محل های پر رفت و آمد باید دارای رنگ های تیره تر با بافت های مختلف و طرح‌های گوناگون باشد( زاهدی، 1389، 1).

منابع
کاپستیک، جوانا، مریل لوید(1385)، رنگ در دکوراسیون و طراحی داخلی، ترجمه فرزانه سالمی، نشر پشوتن، چاپ اول، تهران.
منجزی، رضا(1391)، جایگاه رنگ در هویت سازمانی واحد(رنگ سازمانی)، کتاب ماه هنر، شماره 173، تهران.
موعودی، محمد امین(1379)، کاربرد رنگ در ارگونومی، حس برتر، چاپ اول، تهران
یاوری ،حسین(1384)، مبانی شناخت قالی ایران ، انتشارات شادرنگ، چاپ اول، تهران.
گیلیت، مری(1388)، طراحی داخلی، ترجمه ارمیاذ والریاستین و علی رضا صحراگرد، پشوتن، چاپ اول، تهران.
قلی زاده لداری، آزاده(1391)، روانشناسی کاربردی رنگ ها(پنتون)، کتاب ماه هنر، شماره 166، تهران